Biyolojik çeşitlilik zengini Türkiye, 4 bini endemik (yalnızca belirli bir bölgede yaşayan) olmak üzere 12 binden fazla bitki türüne ev sahipliği yapıyor. Bu bitkiler hem doğal yaşamın sürmesi hem hayvanların beslenmesi hem de insanlar için gerekli. Oldukça faydalı bitkiler kadar, kullanıldığında sağlığa zarar verebilecek ve ölüme kadar götürebilecek bitkiler de bulunuyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı sağlığa zararlı olabilecek bu bitkileri düzenli olarak inceliyor ve “Zehirli ve Zararlı” bitkiler listesi hazırlıyor. Güncelleme yapılan listeler de dönem dönem kamuoyuyla paylaşıyor. Bu bitkilerin gıda ürünlerinde kullanılmasını da yasak. Böyle bitkileri takviye olarak kullanmak, bitki çayı gibi yöntemlerle tüketmek de aynı derecede sakıncalı.
Risk değerlendirmesi yapılıyor
Bitkiler konusundaki incelemeler ve uyarıcı listelerin yayınlanmasına 2006 yılında başlandı. 2011 yılında listeler Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Risk Değerlendirme Daire Başkanlığı kurulmasıyla yeni bir aşamaya taşındı. ‘Gıda Olarak Kullanılabilecek Bitkiler Komisyonu’ oluşturuldu ve incelemeleri bu birim yapmaya başladı.
Komisyonda farmasötik botanik, toksikoloji, tıbbi ve aromatik bitkiler gibi alanlarda uzman bilim insanları bulunuyor. Komisyon hem mevcut bitkilerle ilgili veri tabanını güncel gelişmelere göre yeniliyor hem de yapılan başvuruları inceliyor. Kamuoyuna duyurulan listeler bu şekilde hazırlanıyor. Ayrıca ‘174 Alo Gıda’ hattından ya da web sitesinden bilgi edinilmesi için veri temin ediliyor.
‘Zehirli ve Zararlı Bitkiler’ listesinde Kurtboğan, güzelavrat otu, kenevir, Cezayir menekşesi, acı kavun, baldıran, müge, sarısalkım tohumu, yüksük otu, eşekhıyarı, karaardıç, adam otu, mine, yaban yasemini, ökseotu gibi bitkiler var. Listede yer alan bitkilerin sadece beslenme programlarına eklenmesi değil, aktarlarda satılması ve tüketilmesi de yasak.
Bitkilerin hangi şartlarda kullanılabileceği de anlatılıyor
Bakanlığın ayrıca, 676 bitki hakkında değerlendirmelerin bulunduğu, bitkinin hangi şartlarla gıda, çay, katkı ya da kozmetik ürünlerde kullanılabileceğini gösteren bir listesi daha bulunuyor.
Bu listede halen var olan ürünlerin piyasadan çekilmesi için verilen sürelere de yer verilirken, hangi ürünlerin çocuklar ya da hamileler tarafından kullanılamayacağı gibi bilgiler veriliyor.
